Sözlük

Performans Değerlendirme Nedir? Nasıl Yapılır?

  tarafından

Çalışanların şirketinize ne kadar katkıda bulunduğunu görebilmek, potansiyellerini anlayabilmek ve gelişim fırsatlarını değerlendirmek için objektif bir yönteme ihtiyacınız vardır. Bir yönetici olarak ekiplerinizin başarısını arttıracak doğru yolları keşfetmeniz, işletmenizin hedeflerine ulaşmasında kritik öneme sahiptir. Performans değerlendirme kavramı da bu noktada devreye girer. Doğru yönetilen bir performans değerlendirme süreci ile çalışanlarınızın genel yeteneklerini ve potansiyellerini belirleyerek işletmenizin gerçek potansiyelini açığa çıkarabilirseniz.

Performans Değerlendirme Nedir?

Performans değerlendirme, şirket çalışanlarının iş performansını belirlemek için kullanılan sistematik bir ölçümdür. Dolayısıyla “Performans değerlendirme ne demek?” sorusuna bir çalışanın iş performansının düzenli olarak gözden geçirilmesi şeklinde yanıt verilebilir. Bu ölçüm şirketlere; çalışanın yeteneklerini, potansiyelini, iş yapma biçimini ve benzeri birçok niteliğini belirleme imkânı sağlar. Böylece bir çalışanın güçlü yönlerini ve iyileştirme alanlarını belirleyebilir, işletmenizi geliştirecek yeni planlamalar oluşturabilirsiniz.

Şirketlerde Performans Değerlendirme Neden Önemlidir?

Performans değerlendirme sistemi, çalışan performansını yönetmek ve çalışanların amaç ve hedeflerine ulaşmasını sağlamak için gereklidir. Performans değerlendirmenin önemini gösteren hususlardan bazıları genel olarak şunlardır:

  • Performans değerlendirme süreci; çalışanlara geri bildirim ve rehberlik sağlayarak onların iyileştirme alanlarını belirlemelerine, güçlü yanlarını geliştirmelerine ve kendilerini geliştirmek için adımlar atmalarına yardımcı olur.
  • Çalışanlara, katkıları için değer verildiği ve takdir edildiği gösterilir. Bu, çalışanların şirkete karşı bağlılık hissetmesini sağlar ve iş motivasyonunu artırır.
  • Çalışan performansını organizasyonel amaç ve hedeflerle uyumlu hâle getirmeye imkân verir.
  • Objektif bir şekilde yürütülen değerlendirme; terfiler, ikramiyeler ve maaş artışları gibi ödüller için yararlanılabilecek bir veri seti oluşturur.

Performans değerlendirme hem işletme hem çalışan açısından faydalı bir uygulamadır. Karşılıklı olarak sorunların ve gelişim potansiyellerinin belirlenmesi, iki tarafın da beklentilerini netleştirmesine ve verimliliğin artmasına katkıda bulunur.

Performans Değerlendirmesi Nasıl Yapılır?

Performans değerlendirmesi, yılda bir veya birkaç kez periyodik olarak yapılır. Değerlendirme sürecinde çalışandan, çalışanın yöneticisinden ve izlenecek yönteme bağlı olarak diğer çalışma arkadaşlarından bir anket kapsamında çalışanın performansına ilişkin sorulara yanıt vermesi beklenebilir. Ayrıca anket içerisinde çalışanın beklentileri, işletme hakkındaki görüşleri gibi konular hakkında bilgi almaya yönelik sorular da bulunabilir.

Performans Değerlendirme Ölçeği Nedir?

Performans değerlendirme ölçeği, çalışanın şirket için önemli olan konularda etkinliğini doğru şekilde derecelendirebilmek için oluşturulan bir çeşit kılavuzdur. Ölçek üzerinde genellikle şu derecelendirmeler bulunur:

  • İyileştirilmesi gerekir,
  • Beklentilere uygun,
  • Başarılı.

Performans değerlendirme sürecinin sağlıklı bir şekilde ilerlemesi için objektif ölçütlere dayalı olması gerekir. Bu noktada işletmeler, kendi hedef ve performans değerlendirme amaçları doğrultusunda farklı performans değerlendirme ölçekleri kullanabilirler.

Performans Değerlendirme Yöntemleri ve Kriterleri Nelerdir?

Performans değerlendirme yöntemleri, işletmenin amaçlarına ve hedeflerine göre değişiklik gösterebilir. Ancak yine de “Performans değerlendirme yöntemleri nelerdir?” sorusuna 5 yaygın yöntemle yanıt verebiliriz:

Öz Değerlendirme: Bu yöntemde çalışan, işletme tarafından bir kriter listesine göre kendi performansını derecelendirir. Böylece kendi çalışmalarına eleştirel bir gözle bakma fırsatı yakalamış olur.

Hedef Odaklı Değerlendirme: Genellikle satış yönetimi alanında sıklıkla kullanılan bu performans değerlendirme yöntemi, çalışanın belirli bir dönemde ulaşmaya çalışacağı hedefleri belirlemeye dayanır. Değerlendirme sürecinde çalışanın hedeflere ne kadar yakın olduğu ve yeni dönem hedeflerinin ne olması gerektiği değerlendirilir.

360 Derece Geri Bildirim: Bu yöntemde çalışanın kendi değerlendirmesi ve yöneticisi tarafından yapılan değerlendirmeye iş arkadaşlarının, varsa kendisine bağlı çalışanların ve müşterilerin değerlendirmeleri de eklenir. Böylece çalışan performansının birden fazla açıdan değerlendirilmesi mümkün olur.

Derecelendirme Ölçeği: En çok kullanılan yöntemlerden biri olan değerlendirme ölçeğinde yönetici, çalışanın performansını işletme tarafından belirlenen başlıklar doğrultusunda 1-4 veya 1-5 arası bir ölçekte değerlendirir. Derecelendirme sonunda bu puanların ortalaması alınır.

Kontrol Listesi: Yönetici; davranışlar, özellikler, iş tanımları gibi bir kontrol listesi üzerinden çalışanın performansını değerlendirir. Çalışanın sahip olduğu nitelikler veya yerine getirdiği görevler için ilgili maddenin yanına bir tik işareti koyar.

Performans değerlendirme kriterleri yer alan başlıca noktalardan bazıları şunlardır:

  • Mesai saatlerine uyum,
  • Karar verme becerisi,
  • Kendini geliştirmeye açıklık,
  • Ekip çalışmasına yatkınlık,
  • Şirket kültürüyle uyum,
  • İş bilgisi,
  • Sorumluluk bilinci.

Şirketin çalışma kültürüne bağlı olarak bu listeye farklı kriterlerin de eklenmesi mümkündür. Genel anlamda performans değerlendirme kriterlerinin doğru bir ölçüm yapılabilmesi için performans ölçülebilir, net ve şirket amaçlarıyla/hedefleriyle uyumlu olmalıdır.

Performans Değerlendirme Süreci Nasıl İşler?

Başarılı bir performans değerlendirme yönetimi için öncelikle çalışan ve yönetici süreç hakkında bilgi sahibi olmalıdır. Bu nedenle sürece başlarken her iki taraf da değerlendirme hakkında bilgilendirilmelidir. Aynı şekilde iş ve görevlere dair beklentilerin net olması da son derece önemlidir.

Bu koşulların sağlanmasının ardından yönetici, belirlenen hedefler doğrultusunda çalışanın performans değerlendirmesini yapar. Benzer şekilde çalışan da kendi performansı hakkında görüşlerini yöneticisine ve insan kaynaklarına açık bir şekilde iletmelidir. Böylece çalışanın çalışma süresi boyunca elde ettiği başarılar objektif bir şekilde ölçülebilir.

Ölçüm sürecinin sonrasında ise çalışanın performansı doğrultusunda hak ettiği ikramiye, zam, terfi ve diğer ödüller gündeme alınır. Eğer iyileştirilmesi gereken yönler söz konusuysa bu konular hakkında çalışanların eğitimler alması sağlanır.

Şirketler İçin Etkin Performans Değerlendirme Örnekleri

Performans değerlendirme sırasında geri bildirimler çalışanlarınız için göz korkutucu olmamalıdır. Bunun yanı sıra dürüstçe ve açık bir şekilde performansı hakkında dönüş sağlaması gerekir. Olumlu ve olumsuz performans değerlendirme örnekleri:

Yaratıcılık

  • Olumlu: Problemleri çözmek için yaratıcı ve yeni yollar bulur. 
  • Olumsuz: Verilen göreve sadık kalır, yaratıcı ve yeni çözümler aramaz.

Takım Çalışması

  • Olumlu: Ekip arkadaşlarına sürekli yardım etmeye isteklidir ve onlara ilham verir.
  • Olumsuz: Görevini bir ekip olarak değil, birey olarak yerine getirmek ister.

Liderlik

  • Olumlu: Ekibin hedefleri doğrultusunda onlara yol gösterir.
  • Olumsuz: Ekibi yönlendirmede netlikten yoksundur, çalışanları hedefler doğrultusunda yönlendiremez.

Siz de örneklerde olduğu gibi çalışanlarınıza ve işletmelerinize gerçekten katkı sağlayacak bir performans değerlendirme süreci yönetimi sağlamak için LMS’mizden yararlanabilirsiniz. Yapay zekâ destekli LMS’miz sayesinde insan kaynakları birimlerinizi performans değerlendirme yönetimi için eğitebileceğiniz gibi performans değerlendirme sonrasında ekibinizin gelişimini destekleyecek eğitimler de planlayabilirsiniz.