Ayrımcılıktan Uzak Bir İş Ortamı Sağlamanın Püf Noktaları!

Ayrımcılık Nedir? Ayrımcılık Biçimleri Nelerdir?

Ayrımcılık; bir bireyin insan haklarından ve diğer yasal haklardan diğer bireylerle eşit şekilde yararlanamadığı durumu ifade eder. Ayrımcılık doğrudan ya da dolaylı yoldan yapılabilir. Hayatın her alanında olduğu gibi iş yaşamında da ayrımcılığa tahammülsüzlük, nefret, suçlama ve korku politikaları eşlik edebilir.

Ayrımcılığın ortaya çıkması; bir grup bireyin kendini diğerlerinden daha üstün görmesiyle olabilir. Bir okuldaki tüm öğrenciler ya da bir iş yerindeki tüm çalışanlar eşit muamele görme hakkına sahip olduğu hâlde yönetici ya da idareciler grupları birbirinden ayrı uygulamalara tabi tutabilir. Ayrımcılığın önlenebilmesi ya da varlığının tespit edilebilmesi için güçlü kanunlarla ve açık iletişimle bu kavramın altının çizilmesi gerekir.

Ayrımcılık aşağıdaki biçimlerde ortaya çıkar:

• Etnik kökene dayalı ya da yabancı uyruklu kişilere yönelik ayrımcılık,
• Lezbiyen, gey, biseksüel, trans ve intersekslere yönelik ayrımcılık,
• Toplumsal cinsiyete dayalı ayrımcılık,
• Engellilik ya da sağlık durumu temelinde ayrımcılık,
• Din ve inançlara yönelik ayrımcılık,
• Yaş ayrımcılığı.

İş yerinde ayrımcılıkla mücadele edebilmek için ayrımcılığın hangi biçimlerde uygulandığını bilmek gerekir. Ayrımcılıktan uzak, kucaklayıcı bir iş yeri ortamı sunabilmek için iş yerindeki ayrımcılık örnekleri analiz edilmeli ve bunların sonuçları değerlendirilmelidir.

İş Yerinde Ayrımcılık Örnekleri Nelerdir? 

Bir iş yerinde adayların işe alınması ya da başka bir pozisyona yükselmesi performans kriterleri çerçevesinde gerçekleşir. Adayın dini, yaşı, cinsiyeti ya da sağlık durumu bir görevden ya da terfiden mahrum bırakılmasına neden oluyorsa burada ayrımcılıktan söz edilebilir. Adayın yaşam tarzı, evli ya da bekâr olması gibi kriterlerle yöneticiler tarafından yaratılan baskı ayrımcılık sayılabilir.

İş yerinde ayrımcılık; olumsuz ön yargılar nedeniyle ortaya çıkar ve yeni ön yargıları beraberinde getirir. Gençlerin deneyimsiz olması ya da işe bağlı olmaması gibi varsayımlarla hareket etmek ya da tam tersi şekilde ileri yaştaki çalışanları belirli sorumluluklardan uzak tutmak ayrımcılık sayılır. 

Doğrudan ayrımcılık; bir adayı yalnızca kadın olduğu için iş görüşmesine çağırmamak anlamına gelebilir. Dolaylı ayrımcılıkta ise işe alım aşamasında çalışanın kadın olduğu için daha çok izin kullanacağı varsayımında bulunmak ve aynı göreve bir erkek çalışanı getirmek söz konusu olur. 

İş Yerinde Ayrımcılığın Olumsuz Sonuçları Nelerdir?

Ayrımcılığın olduğu bir iş yerinde çalışanların güvenle ve huzurla görevlerine devam etmesi beklenemez. Yaşam tarzı üzerindeki baskılar yalnızca belirli bir grubu değil; tüm çalışanları etkiler. Bunun yanı sıra şirketin itibarı; sadece çalışanlar açısından değil, müşteri ve paydaşlar açısından da zarar görür. Ayrımcılığın hukuki yaptırımla karşılaşması durumunda ise iş yerinin yüklü cezalara mahkum edilmesi ve durumun medyada paylaşılması gibi istenmeyen durumlar meydana gelebilir.

Ayrımcılık iş ortamında aşağıdaki sorunlara neden olur:

• Çalışanın işe bağlılığı ve motivasyonu azalır,
• Paydaşların ve iş ortaklarının şirkete olan güveni zedelenir,
• Çalışanın üzerindeki stres yükü ve iş baskısı artar,
• Çalışan sağlığı olumsuz yönde etkilenir ve devamsızlık artar,
• Yeteneklerin geliştirilmesi ve yeni yeteneklerin ortaya çıkması mümkün olmaz,
• Mobbing ve dışlanma gibi istenmeyen durumlar daha sık yaşanır,
• Şirketin yaşadığı yasal sorunlar artar ve yüklü tazminatlar söz konusu olabilir,
• Çalışan devir hızı artar ve verim kayıpları yaşanır.

Ayrımcılıktan Uzak ve Kucaklayıcı Bir İş Ortamı Yaratmanın Yolları Nelerdir? 

Tüm çalışanlara eşit ve adil davranmak, işverenin hukuki yükümlülükleri arasında yer alır. İş yerinde kucaklayıcı bir atmosfer yaratmak ve sadece idarecilerin değil, tüm çalışanların farklılıklara saygı göstermesini sağlamak gerekir. Kapsayıcı ve kucaklayıcı bir iş ortamını yaratmak kadar bu ortamı koruma altına almak da önemlidir. İdareciler değişse bile şirketin adalet, eşitlik ve güven politikası aynı kalmalıdır.

İş yerinde ayrımcılığı önlemek ve iş ortamında kapsayıcılığı sağlamak için aşağıdaki adımlar atılabilir:

• Ayrımcılık hakkında ulusal ve uluslararası yasalara aşina olmak,
• Şirket içinde ayrımcılık karşıtı politikalar geliştirmek ve uygulamak,
• Ayrımcılığa karşı düzenli eğitim programları düzenlemek,
• Ayrımcılığa uğrayan çalışanlar için açık iletişim kurabilecekleri şirket içi iletişim merkezleri yaratmak,
• İş ilanlarında ve prosedürlerde ayrımcı ifadelerden kaçınmak,
• Ayrımcılık durumları için şirket içinde uygun soruşturma prosedürleri oluşturmak,
• Şirket içi uygulamaları kapsayıcılık penceresinden değerlendirmek ve gerekli düzenlemeleri yapmak,
• İş yerinde dışlama, dedikodu, taciz ya da gruplaşmalara karşı sıfır tolerans politikası izlemek,
• Çalışanların yaşam tarzına, inancına, cinsel yönelimine ya da özel hayatına saygıyla yaklaşmak,
• Şirket içinde ön yargıları yıkmak, takım çalışmasını ve iş birliğini güçlendirmek üzere sosyal etkinlikler düzenlemek.

Şirketinizde her türlü ayrımcılığın önüne geçmek için ilk günden itibaren çalışanlarınızın konuyla ilgili farkındalığını artırabilirsiniz. Oryantasyon döneminden başlayarak şirket içi eğitimlerinize ayrımcılık kavramını ekleyebilir, eğitimlerinizi yapay zekâ destekli LMS’miz aracılığıyla çalışanlarınızla buluşturabilirsiniz. Çalışanlarınızın şirket politikalarına erişebilmesi ve şirket içi uygulamalara hâkim olabilmesi için LMS platformunun modüler ve oyunlaştırılmış eğitim desteğinden yararlanabilirsiniz.